گروه نرم افزاری آسمان

فصل شانزدهم : نایب گرفتن برای زیارت امام حسین علیه السلام



16 / 1ثواب نایب گرفتن برای زیارت امام علیه السلام

کامل الزیارات به نقل از هشام بن سالم : به امام صادق علیه السلام گفتم : پاداش کسی که خودش به دلیل بیماری به زیارت [امام حسین علیه السلام ] نمی رود ، امّا کس دیگری را به سوی او روانه می کند ، چیست ؟ فرمود : «خداوند ، در برابر هر درهمی که خرج می کند ، مانند کوه اُحد ، برایش نیکی می نویسد و چندین برابر آنچه هزینه کرده ، به جایش به او می دهد و بلاهایی را که فرود آمده تا به او برسد ، از او می گردانَد و از وی دور می کند و مالش حفظ می شود» .

تهذیب الأحکام به نقل از علی بن میمون صائغ (زرگر) : امام صادق علیه السلام به من فرمود : «ای علی ! به من خبر رسیده که برخی از شیعیان ما ، یک سال و دو سال و گاه بیشتر می گذرد و حسین بن علی علیه السلام را زیارت نمی کنند» . گفتم : فدایت شوم! من ، افراد بسیاری را می شناسم که این چنین اند . امام علیه السلام فرمود : «بِدان که به خدا سوگند ، نصیب خود را نبرده و از پاداش خدا ، کنار مانده و از جوار محمّد صلی الله علیه و آله در بهشت ، دور گشته اند !» . گفتم : اگر مردی را به نیابت از خود روانه کند ، او را از زیارت ، کفایت می کند ؟ فرمود : «آری ؛ امّا خودش برود ، که پاداش و خیر بیشتری نزد خدا خواهد داشت ».



کامل الزیارات عن هشام بن سالم عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام ، قال :أتاهُ رَجُلٌ فَقالَ لَهُ: یَابنَ رَسولِ اللّهِ ، هَل یُزارُ والِدُکَ؟ قالَ : فَقالَ : نَعَم ، ویُصَلّی عِندَهُ ، ویُصلّی خَلفَهُ ولا یُتَقَدَّمُ عَلَیهِ . قالَ : فَما لِمَن أتاهُ؟ قالَ : الجَنَّهُ إن کانَ یَأتَمُّ بِهِ . قالَ : فَما لِمَن تَرَکَهُ رَغبَهً عَنهُ؟ قالَ : الحَسرَهُ یَومَ الحَسرَهِ . قالَ : فَما لِمَن أقامَ عِندَهُ؟ قالَ : کُلُّ یَومٍ بِأَلفِ شَهرٍ . قالَ : فَما لِلمُنفِقِ فی خُروجِهِ إلَیهِ وَالمُنفِقِ عِندَهُ؟ قالَ : دِرهَمٌ بِأَلفِ دِرهَمٍ . (1)

16 / 2الدُّعاءُ الأَوَّلُ بَعدَ الزِّیارَهِ بِالنِّیابَهِمصباح الزائر :إذا أرَدتَ أن تَزورَ أحَدَ الأَئِمَّهِ علیهم السلام عَن ذی نَسَبٍ أو سَبَبٍ (2) ، فَسَلِّم عَلَی الإِمامِ علیه السلام عَلی نَسَقِ التَّسلیمِ المَأمورِ بِهِ ، فَإِذا فَرَغتَ فَصَلِّ رَکعَتَینِ ، فَإِذا سَلَّمتَ مِنهُما فَقُل : اللّهُمَّ لَکَ صَلَّیتُ ، ولَکَ رَکَعتُ ولَکَ سَجَدتُ ؛ لِأَنَّهُ لا یَنبَغِی الصَّلاهُ إلّا لَکَ ، اللّهُمَّ وقَد جَعَلتُ ثَوابَ زِیارَتی وصَلاتی هاتَینِ الرَّکعَتَینِ هَدِیَّهً مِنّی إلی مَولایَ فُلانِ بنِ فُلانٍ عَلَیهِ السَّلامُ ، عَن فُلانِ بنِ فُلانٍ فَتَقَبَّل ذلِکَ مِنّی ومِنهُ ، وَأجُرنی عَلَیهِ ، إنَّکَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ . (3)


1- .کامل الزیارات : ص 239 ح 357 و ص 247 ح 367 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 78 ح 39 .
2- .فی بحار الأنوار : «إذا أردت أن تزور عن أخیک أو أبیک أو اُمّک أو ذی سبب أو نسب أو غیرهم تطوّعا فسلّم . . .» .
3- .مصباح الزائر : ص 515 ، بحار الأنوار : ج 102 ص 262 .


کامل الزیارات به نقل از هشام بن سالم : مردی نزد امام [ صادق علیه السلام ] آمد و گفت : ای فرزند پیامبر خدا ! آیا پدرت زیارت می شود ؟ (1) فرمود : «آری و نزد [قبر] او و پشت [قبر] وی ، نماز می خوانند و بر [قبر] او ، مقدّم نمی شوند ». مرد گفت : پاداش کسی که به زیارتش می رود ، چیست ؟ فرمود : «بهشت است ، اگر به او اقتدا کند» . مرد گفت : اگر کسی از سر بی رغبتی ، آن را ترک کند ، چه دارد ؟ فرمود : «حسرت روز حسرت» . مرد گفت : پاداش کسی که نزد او اقامت کند ، چیست ؟ فرمود : «هر روزش برابر هزار ماه است» . مرد گفت : آن که برای بیرون رفتن به سوی او و اقامت نزد او هزینه می کند ، چه دارد ؟ فرمود : «هزار درهم ، در برابر هر درهم» .

16 / 2دعای نخست ، پس از زیارت نیابتی

مصباح الزائر :هنگامی که خواستی یکی از امامان علیهم السلام را به نیابت از خویشان نَسَبی یا سَبَبی زیارت کنی ، بر امام علیه السلام سلام بده ، به همان روش که فرمان داده شده است و چون فارغ شدی ، دو رکعت نماز بخوان و پس از سلام دادن از آن دو رکعت ، بگو : خدایا ! برای تو ، نماز خواندم و برای تو ، رکوع و سجده کردم ، که نماز ، جز برای تو ، سزاوار نیست . خدایا ! پاداش زیارت و این دو رکعت نمازم را به مولایم فلانی پسر فلانی ، هدیه می کنم ، به نیابت از فلانی پسر فلانی . آن را از من و او بپذیر و بر آن ، پاداشم ده ، که تو بر هر کاری ، توانایی .


1- .شاید این جمله ، به این معنا باشد که : آیا اجازه داریم قبر پدر شما را با آداب مستحبّ زیارت ، زیارت کنیم ؟ یا به این معنا که : آیا می شودبه زیارت قبر پدر شما رفت ؟ و آیا زیارت ایشان سنّت (مستحب) است ؟ و آیا این رفتن و زیارت کردن ، بدعت نیست ؟ . م .


16 / 3الدُّعاءُ الثّانی بَعدَ الزِّیارَهِ بِالنِّیابَهِمصباح الزائر :إن کُنتَ نائِبا عَن غَیرِکَ فَقُل بَعدَ الزِّیارَهِ وَالصَّلاهِ وَالدُّعاءِ : اللّهُمَّ ما أصابَنی مِن تَعَبٍ أو نَصَبٍ أو سَغَبٍ (1) أو لُغوبٍ (2) فَأجُر فُلانَ بنَ فُلانٍ عَلَیهِ ، وَأجُرنی فی نِیابَتی عَنهُ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا مَولایَ عَن فُلانِ بنِ فُلانٍ ، أتَیتُکَ زائِرا عَنهُ ، فَاشفَع لی عِندَ رَبِّکَ . وتَدعو لَهُ ولِجَمیعِ المُؤمِنینَ ، وکَذلِکَ تَفعَلُ فِی الوَداعِ . (3)

16 / 4الدُّعاءُ الثّالِثُ بَعدَ الزِّیارَهِ بِالنِّیابَهِمصباح الزائر فی ذِکرِ حالِ المُتَطَوِّعِ بِالزِّیارَهِ عَن جَمیعِ إخوانِهِ أو عَن بَعضِهِم : إذا أرَدتَ ذلِکَ فَزُرِ الإِمامَ علیه السلام بِبَعضِ زِیاراتِهِ ، وَاقصِد بِهَا النِّیابَهَ عَمَّن تُریدُ ، وصَلِّ رَکعَتَیِ الزِّیارَهِ ثُمَّ قُل : اللّهُمَّ إنّی زُرتُ هذِهِ الزِّیارَهَ ، وصَلَّیتُ هاتَینِ الرَّکعَتَینِ وجَعَلتُ ثَوابَهُما (4) عَن جَمیعِ إخوانِی المُؤمِنینَ وَالمُؤمِناتِ ، وعَن جَمیعِ مَن أوصانی بِالزِّیارَهِ وَالدُّعاءِ لَهُ ، اللّهُمَّ تَقَبَّل ذلِکَ مِنّی ومِنهُم ، بِرَحمَتِکَ یا أرحَمَ الرّاحِمینَ . فَإِذا فَعَلتَ أیُّهَا الزّائِرُ ذلِکَ وقُلتَ لِأَحَدِهِم : «قَد زُرتُ وصَلَّیتُ وسَلَّمتُ عَلَی الإِمامِ عَنکَ» ، کُنتَ صادِقا فی مَقالِکَ (5) .

.

1- .سَغِبَ : جاع (الصحاح : ج 1 ص 147 «سغب») . وفی تهذیب الأحکام : «شعث» بدل «سغب» .
2- .اللُّغُوبُ : التعب والإعیاء (الصحاح : ج 1 ص 220 «لغب») .
3- .مصباح الزائر : ص 517 ، تهذیب الأحکام : ج 6 ص 105 ، المقنعه : ص 493 ، المزار للمفید : ص 210 کلّها نحوه ، بحار الأنوار : ج 102 ص 263 .
4- .زاد فی بحار الأنوار هنا : «هدیّه منّی إلی مولای فلان بن فلان» .
5- .مصباح الزائر : ص 516 ، بحار الأنوار : ج 102 ص 262 .


16 / 3دعای دوم ، پس از زیارت نیابتی

مصباح الزائر :اگر از جانب کسی نایب هستی ، پس از زیارت و نماز و دعا ، بگو : خدایا ! هر سختی و رنج و گرسنگی و دشواری ای که به من رسید ، پاداشش را به فلانی پسر فلانی برسان و مرا نیز بر نیابت از او ، پاداش بده . سلام بر تو ای مولای من از فلانی پسر فلانی ! از جانب او به زیارتت آمده ام . مرا نزد خدایت شفاعت کن . و برای او و همه مؤمنان ، دعا می کنی و در وداع نیز ، همین گونه عمل می کنی .

16 / 4دعای سوم ، پس از زیارت نیابتی

مصباح الزائر در ذکر حالت کسی که از سوی همه برادران دینی یا برخی از آنان ، زیارت مستحبّی می کند : هنگامی که خواستی چنین کنی ، امام علیه السلام را با یکی از زیارت هایش ، زیارت کن و قصد نیابت از کسی که می خواهی ، بکن و دو رکعت ، نماز زیارت بخوان و سپس بگو : خدایا ! این زیارت را به انجام رساندم و این دو رکعت نماز را خواندم و پاداش آن دو را از سوی همه برادران و خواهران ایمانی ام و از جانب همه سفارش کنندگان به زیارت و دعا برای امام علیه السلام ، قرار دادم . خدایا ! آن را از من و ایشان بپذیر ، به رحمتت ، ای مهربان ترینِ مهربانان ! پس ای زائر ! اگر این کار را انجام دهی و به هر کدام از آنها بگویی : «از جانب تو زیارت کردم و نماز خواندم و بر امام ، سلام دادم» ، در سخنت راستگو هستی .


16 / 5الدُّعاءُ الرّابِعُ بَعدَ الزِّیارَهِ بِالنِّیابَهِتهذیب الأحکام :بابُ ما یَقولُ الزّائِرُ إذا نابَ عَن غَیرِهِ : اللّهُمَّ ، إنَّ فُلانَ بنَ فُلانٍ أوفَدَنی إلی مَولاهُ ومَولایَ لِأَزورَ عَنهُ ، رَجاءً لِجَزیلِ الثَّوابِ ، وفِرارا مِن سوءِ الحِسابِ ، اللّهُمَّ إنَّهُ یَتَوَجَّهُ إلَیکَ بِأَولِیائِکَ الدّالّینَ عَلَیکَ فی غُفرانِکَ ذُنوبَهُ وحَطِّ سَیِّئاتِهِ ، ویَتَوَسَّلُ إلَیکَ بِهِم عِندَ مَشهَدِ إمامِهِ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیهِ . اللّهُمَّ فَتَقَبَّل مِنهُ وَاقبَل شَفاعَهَ أولِیائِهِ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیهِم فیهِ ، اللّهُمَّ جازِهِ عَلی حُسنِ نِیَّتِهِ وصَحیحِ عَقیدَتِهِ وصِحَّهِ مُوالاتِهِ ، أحسَنَ ما جازَیتَ أحَدا مِن عَبیدِکَ المُؤمِنینَ ، وأدِم لَهُ ما خَوَّلتَهُ ، وَاستَعمِلهُ صالِحا فیما آتَیتَهُ ، ولا تَجعَلنی آخِرَ وافِدٍ لَهُ یوفِدُهُ ، اللّهُمَّ اعتِق رَقَبَتَهُ مِنَ النّارِ ، وأوسِع عَلَیهِ مِن رِزقِکَ الحَلالِ الطَّیِّبِ ، وَاجعَلهُ مِن رُفَقاءِ مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ، وبارِک لَهُ فی وُلدِهِ ومالِهِ وأهلِهِ وما مَلَکَت یَمینُهُ . اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ، وحُل بَینَهُ وبَینَ مَعاصیهِ حَتّی لا یَعصِیَکَ ، وأعِنهُ عَلی طاعَتِکَ وطاعَهِ أولِیائِکَ ، حَتّی لا تَفقِدَهُ حَیثُ أمَرتَهُ ، ولا تَراهُ حَیثُ نَهَیتَهُ ، اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ، وَاغفِر لَهُ وَارحَمهُ ، وَاعفُ عَنهُ وعَن جَمیعِ المُؤمِنینَ وَالمُؤمِناتِ ، اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ، وأعِذهُ مِن هَولِ المُطَّلَعِ ، ومِن فَزَعِ یَومِ القِیامَهِ وسوءِ المُنقَلَبِ ، ومِن ظُلمَهِ القَبرِ ووَحشَتِهِ ، ومِن مَواقِفِ الخِزیِ فِی الدُّنیا وَالآخِرَهِ . اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ، وَاجعَل جائِزَتَهُ فی مَوقِفی هذا غُفرانَکَ ، وتُحفَتَهُ فی مَقامی هذا عِندَ إمامی صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ أن تُقیلَ عَثرَتَهُ ، وتَقبَلَ مَعذِرَتَهُ ، وتَتَجاوَزَ عَن خَطیئَتِهِ ، وتَجعَلَ التَّقوی زادَهُ ، وما عِندَکَ خَیرا لَهُ فی مَعادِهِ ، وتَحشُرَهُ فی زُمرَهِ مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وآلِهِ ، وتَغفِرَ لَهُ ولِوالِدَیهِ ؛ فَإِنَّکَ خَیرُ مَرغوبٍ إلَیهِ ، وأکرَمُ مَسؤولٍ اعتَمَدَ العِبادُ عَلَیهِ . اللّهُمَّ ولِکُلِّ موفِدٍ جائِزَهٌ ، ولِکُلِّ زائِرٍ کَرامَهٌ ، فَاجعَل جائِزَتَهُ فی مَوقِفی هذا غُفرانَکَ وَالجَنَّهَ لَهُ ولی ولِجَمیعِ المُؤمِنینَ وَالمُؤمِناتِ ، اللّهُمَّ وأنَا عَبدُکَ الخاطِئُ المُذنِبُ المُقِرُّ بِذُنوبِهِ ، فَأَسأَلُکَ یا اللّهُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ أن لا تَحرِمَنی بَعدَ ذلِکَ الأَجرَ وَالثَّوابَ مِن فَضلِ عَطائِکَ وکَرَمِ تَفَضُّلِکَ . ثُمَّ تَرفَعُ یَدَیکَ إلَی السَّماءِ مُستَقبِلَ القِبلَهِ عِندَ المَشهَدِ وتَقولُ : یا مَولایَ یا إمامی ، عَبدُکَ فُلانُ بنُ فُلانٍ أوفَدَنی زائِرا لِمَشهَدِکَ ، یَتَقَرَّبُ إلَی اللّهِ عَزَّ وجَلَّ بِذلِکَ وإلی رَسولِ اللّهِ وإلَیکَ ، یَرجو بِذلِکَ فَکاکَ رَقَبَتِهِ مِنَ النّارِ مِنَ العُقوبَهِ ، فَاغفِر لَهُ ولِجَمیعِ المُؤمِنینَ وَالمُؤمِناتِ ، یا اللّهُ یا اللّهُ ، یا اللّهُ یا اللّهُ ، یا اللّهُ یا اللّهُ یا اللّهُ ، لا إلهَ إلَا اللّهُ الحَلیمُ الکَریمُ ، لا إلهَ إلَا اللّهُ العَلِیُّ العَظیمُ ، أسأَلُکَ أن تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ، وتَستَجیبَ لی فیهِ وفی جَمیعِ إخوانی وأخَواتی ووُلدی وأهلی ، بِجودِکَ وکَرَمِکَ یا أرحَمَ الرّاحِمینَ . (1)


1- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 116 ، المزار الکبیر : ص 439 ، بحار الأنوار : ج 102 ص 256 ح 4 .


16 / 5دعای چهارم ، پس از زیارت نیابتی

تهذیب الأحکام :باب آنچه زائر به هنگام نیابت از کس دیگری می گوید [ و باید بگوید ] : خدایا ! فلانی پسر فلانی ، مرا به سوی مولای خودش و مولای خودم ، روانه کرده تا از جانبش زیارت کنم ، به امید پاداش فراوان و گریز از سختگیری در حساب [ قیامت ] . خدایا ! او با اولیایت که به تو راه می نمایند ، به تو روی کرده تا گناهانش را بیامرزی و زشتکاری هایش را از دوشش برداری و نزد مرقد امامش که درودهای خدا بر او باد با ایشان به تو توسّل جسته است . خدایا ! از او بپذیر و شفاعت اولیایش که درودهای خدا بر ایشان باد را در باره او بپذیر . خدایا ! بر حُسن نیّتش و درستی عقیده و درستی دوستی اش ، بهترین پاداشی را که به یکی از بندگان باایمانت می دهی ، به او بده و نعمت هایی را که به او بخشیده ای ، برایش استمرار بخش و او را در آنچه به وی داده ای ، به کار شایسته وا دار و مرا آخرین فرستاده ای که او به نیابت می فرستد ، قرار مده . خدایا ! او را از آتش ، نجات ده و روزیِ پاک و حلالت را بر او گسترده کن و او را از همراهان محمّد و خاندان محمّد ، قرار ده و فرزند و دارایی و خانواده و هر چه را دارد ، برایش مبارک گردان . خدایا ! بر محمّد و خاندان محمّد ، درود فرست ، و میان او (روانه کننده) و گناهانش ، جدایی انداز تا از تو سرپیچی نکند ، و او را بر اطاعت از تو و اولیایت ، یاری ده تا هر جا که فرمانش داده ای ، او را غایب نبینی و هر جا که نهیَش کرده ای ، حاضر نبینی . خدایا ! بر محمّد و خاندان محمّد ، درود فرست ، و او (روانه کننده) را بیامرز و بر وی ، رحم آور و از او و همه مردان و زنان باایمان ، در گذر . خدایا ! بر محمّد و خاندان محمّد ، درود فرست و او را از هراس در آمدن به محشر و بی تابی روز قیامت و بدیِ بازگشتگاه ، و تاریکی و تنهایی قبر ، و از جایگاه های رسوایی در دنیا و آخرت ، پناهش ده . خدایا ! بر محمّد و خاندان محمّد ، درود فرست و جایزه اش را در این جایگاه من [ که به نیابت از اوست ] ، آمرزشت ، و رهاورد او را در این ایستادن من [ به نیابتش ]نزد این امامم که درود خدا بر او باد ، پذیرش عذر لغزشش و قبول پوزش خواهی او قرار ده و از خطای او در گذر ، و پرهیزگاری و نیز هر خیری را که نزد توست ، توشه راه آخرتش قرار ده و او را در زمره محمّد و خاندانش در آور و او و پدر و مادرش را بیامرز ، که تو بهترین کسی هستی که به او رغبت می شود و بهترین کسی هستی که بندگان ، در خواست هایشان به او اعتماد می کنند . خدایا ! برای هر کسی که زائری را روانه کند ، جایزه ای ، و برای هر زائری ، تکریمی هست . جایزه او را به خاطر [ روانه داشتن من و ] ایستادنم در این جا ، آمرزش و بهشتت برای او و همه برادران و خواهران ایمانی قرار ده . خدایا ! من ، بنده خطاکار گنهکار اقرار کننده به گناهانم هستم . خدایا ! از تو به حقّ محمّد و خاندان محمّد می خواهم که پس از آن پاداش و ثواب [ به آنان ] ، مرا نیز از عطای افزون و تفضّل کریمانه ات ، محروم مگذاری . سپس ، رو به قبله و نزد مرقد ، دست هایت را رو به آسمان ، بالا ببر و بگو : ای مولای من ، ای امام من! بنده ات ، فلانی پسر فلانی ، مرا به زیارت مرقدت روانه کرده و با آن ، به خداوندت و به پیامبر خدا و به تو ، تقرّب جسته است و رهایی اش را از کیفر آتش ، امید می بَرد . او و همه مردان و زنان باایمان را بیامرز ، یا اللّهُ یا اللّه ، یا اللّهُ یا اللّه ، یا اللّهُ یا اللّهُ یا اللّه ! جز خداوند بردبار بزرگوار ، خدایی نیست . جز خداوند والای بزرگ ، خدایی نیست . از تو می خواهم که بر محمّد و خاندان محمّد ، درود فرستی و دعای مرا در حقّ او ، خودم و همه برادران و خواهران [ ایمانی ] ، و فرزندان و خاندانم ، به جود و کَرَمت اجابت کنی ، ای مهربان ترینِ مهربانان !